Themes
Al vijf decennia ontwikkelt Jim Shaw een complex en spannend oeuvre dat bestaat uit foto’s, tekeningen, schilderijen, sculpturen, installaties, films en muzikale performances. De veelheid aan werken van de kunstenaar is niet alleen duizelingwekkend, maar ook inspirerend, omdat ze de kracht van cultuur bevestigt als een creatieve energie, vernieuwend en altijd in beweging.
Hoewel hij werkt vanuit het perspectief van een blanke man uit de middenklasse – een zogenaamde WASP, ‘white Anglo-Saxon Protestant’ – wist Jim Shaw een cultstatus te verwerven en is hij zonder twijfel een toonaangevende persoonlijkheid binnen de Californische kunstscène en een van de meest invloedrijke Noord-Amerikaanse kunstenaars van het moment. Als geen ander geeft hij vorm aan een oeuvre dat opereert op het snijvlak van fictie en realiteit, individu en collectief. Voortgedreven door twijfel en geloof, stelt Jim Shaw zich kritisch op tegenover de Noord-Amerikaanse samenleving waarvan hij een product is, en waarbinnen hij zijn kunstpraktijk ontwikkelt. De mythes die de basis vormen van deze maatschappij, zoals religie, muziek, populaire overtuigingen, de entertainmentindustrie, reclame en zelfs samenzweringstheorieën, doen dienst als inspiratiebron, onderwerp en grondstof voor de kunstenaar. Op deze manier laat Shaw niet alleen grenzen vervagen binnen de kunst, maar ook die van persoonlijke en collectieve verantwoordelijkheid aan de oorsprong van de narratieve stroom die we ‘cultuur’ noemen: de complexe menselijke onderneming die het leven betekenis geeft en normeert.
Sinds het begin van de jaren 1970 is Jim Shaw onophoudelijk bezig zijn dromen en gedachten te destilleren, organiseren en vervormen. Als kunstenaar met een encyclopedische kennis is hij tegelijk fervent consument, als producent van culturen en tegenculturen die de context bepalen waarin hij opereert: strips, monstertijdschriften, Hollywoodfilms, kunstgeschiedenis, punkmuziek, psychedelische posters, karikaturen en amateurkunsten. Shaw werd bekend met gedroomde en verzonnen narratieve cyclussen.
Jim Shaw - Painting
Hoewel schilderkunst altijd al alomtegenwoordig is geweest in het oeuvre Jim Shaw, lijkt ze de laatste vijftien jaar een bijzondere plaats in zijn werk te hebben ingenomen, wat samenvalt met een periode waarin de beeldcultuur een kentering onderging door de opkomst van sociale netwerken. Je kunt je daarom afvragen of ‘de goede oude’ schilderkunst, die Shaw heeft gekozen, echt het meest betrouwbare en effectieve medium is om te voldoen aan zijn verlangen om zijn visie op de wereld van vandaag uit te drukken? Misschien moeten we rekening houden met Jim Shaw’s vermogen om van schilderen iets te maken dat veel complexer is dan het lijkt, iets dat verder gaat dan onze relatie tot het beeld en representatie, iets dat springlevend en verleidelijk is, tegelijk van zijn tijd en verouderd, en dat tegelijk vertrouwen wekt en de waarheid tart.
Jim Shaw - Study Drawings
Tekenen neemt binnen de artistieke praktijk van Jim Shaw al een belangrijke plaats in sinds zijn studies aan het California Institute of the Arts in de jaren 1970, hoewel de nadruk er in die periode vooral lag op niet-figuratieve en conceptuele kunst. Als een echte vakman maakt hij zich meester van waarnemingstekenen en tekenen vertrekkend van fotografisch materiaal. Met de reeks “Dream Drawings” legt Shaw zich dan weer toe op het rechtstreeks vanuit de verbeelding op papier zetten van een tekening. Centraal in de tentoonstelling staat een selectie van meer dan 100 studiotekeningen die Jim Shaw het afgelopen decennium maakte. Met een combinatie van tot in detail uitgewerkte voorstudies van schilderijen en snel op papier gezette ideeën geeft dit overzicht een intieme inkijk in het creatieve en conceptuele proces van Shaw en schetst het, als het ware, het mentale landschap van de kunstenaar van de afgelopen tien jaar. Met een mix van herkenbare en absurde beelden graaft hij in de Amerikaanse cultuur en politiek en onthult hij meer dan ooit de groeiende frictie tussen conservatieve en progressieve denkkaders.
Jim Shaw - The Electronic Monster and Thirteen Ghosts
The Electronic Monster and Thirteen Ghosts (2024) is een nieuw werk dat voor deze tentoonstelling werd gecreëerd. Het is geïnspireerd op de herinnering aan twee monsterfilms die Jim Shaw in de bioscoop zag toen hij negen jaar oud was. De installatie brengt zingende pruiken, een agressieve stofzuiger, catalogusmodellen, holbewoners, een hybride wezen dat het midden houdt tussen gebak en ingewanden, en de geesten van de industriële macht en het consumentisme samen in een ultieme, groteske, uit de pas lopende dans. Het werk brengt de bouwstenen en brokstukken van de Amerikaanse samenleving aan de oppervlakte, als een ideologie op drift, zwevend maar toch heel aanwezig. In veel werken zet Jim Shaw een vintage esthetiek in, die toont hoe belangrijk de jaren 1960 waren voor zijn opvattingen als beginnend kunstenaar, en die hij nu gebruikt als een treffend middel om “de mythologische gouden eeuw van het patriarchaat in het naoorlogse Amerika, waar witte mannen alles beheersten” zowel uit te beelden als te ondermijnen. Het werk confronteert kijkers met hun typisch Europees standpunt: dat met een combinatie van nieuwsgierigheid en afkeuring kijkt naar een stereotiep Amerika, dat enkel ergens voorbij de werkelijkheid bestaat.
Jim Shaw - The Wig Museum
Verderop in de tentoonstelling is The Wig Museum te zien, dat voortkwam uit een droom die Jim Shaw in 1999 had: slenterend door de straten van Tijuana op zoek naar een hotdog, kwam hij bij de ingang van een pruikenmuseum, waar een man hem aansprak en zich voorstelde als curator. Pas veel later, in 2017, zette hij zijn droom om in werkelijkheid en creëerde hij The Wig Museum, een theatrale installatie waar bezoekers doorheen kunnen lopen, door de kunstenaar omschreven als een poort naar een “winkelcentrum in de hel”. In dit werk brengt Jim Shaw zijn fascinatie voor haar, of het nu kunstmatig (pruiken) of natuurlijk is, tot een hoogtepunt. Hij bekijkt haar als een sculpturale massa, die in staat is om de wildste ambities van de machtshebbers van deze wereld uit te drukken – neem bijvoorbeeld het kapsel van een 18e-eeuwse Franse aristocraat of de ietwat extravagante kapsels die kenmerkend zijn voor veel populistische leiders vandaag.
Jim Shaw - Thrift Store Paintings
Diverse schilderijen
Afmetingen variabel (ongeveer 400-500 werken)
Private collectie Brussel
Met de zorg en toewijding van een echte collectioneur verzamelt Jim Shaw al meer dan een halve eeuw schilderijen van amateurkunstenaars die hij – voor tussen 5 en 35 dollar per doek – koopt in tweedehandswinkels, op rommelmarkten, en via online veilingen. Zo groeit zijn diverse, maar tegelijk verrassend samenhangende collectie met een mengeling van banale en absurde taferelen. De Thrift Store Paintings kaderen in Shaws interesse in de Amerikaanse volkscultuur, en zijn gelijkwaardige benadering van professionele en niet-professionele culturele productie. Als uiterst persoonlijke en eigenzinnige reacties op het leven binnen de gangbare systemen en het politieke klimaat, verbeeldt deze verzameling een verborgen wereldbeeld, afwijkend van de mainstream media en cultuur. Ze suggereert het bestaan van een collectief sociaal, politiek en cultureel onderbewustzijn in de Verenigde Staten van Amerika.
“Everybody is always projecting their own psyche on to any art. Going through thrift stores or flea markets, you can psychoanalyse the culture in some way. I am looking for things that are about the subconscious drives of Americans or people in general.” – Jim Shaw